JASKINIA ZBÓJECKA W ŁOPIENIU
K.Bw - 02.09
Gmina Dobra, Łopień.
Właściciel terenu: teren prywatny.
Współrzędne topograficzne: x = 4448,050; y = 5507,850
Wysokość otworów: ok. 880m n.p.m.
Ekspozycja otworów: 1 - do góry, 2 - do góry, 3 - do góry.
Długość: 380m.
Deniwelacja: - 16m.
Położenie: północne zbocze Łopienia (951m n.p.m.).
Zwiedzanie głównego ciągu bez większych trudności. Natomiast przejście wszystkich partii jaskini jest uciążliwe (ciasno). Ponadto pokonanie wprost Komina Prezesa wymaga wspinaczki 10 m wysokości ścianą (trudności IV) i użycia liny. Również przy przejściu studzienki (3,4 m wysokości) prowadzącej z Sali Wejściowej do Sali pod Studnią przydatna może być lina.
Studzienka wejściowa głębokości 2,2m (otwór 1) sprowadza do niewielkiej, lecz wysokiej do około 3m Sali Wejściowej. Na NW prożkiem do góry wysokości 1,0m wchodzimy do korytarza długości około 3m i wysokości 1,5m, w którego stropie znajdują się pozostałe, pionowe otwory jaskini. Otwór 2 stanowi podłużna studzienka (głębokość 1,0m) zablokowana w środku blokiem skalnym, natomiast otwór 3 jest studzienką 1,6m głębokości. Wspomniany korytarz zmienia kierunek na SSW i opadając dochodzi po około 3m do kolejnej 1,5m głębokości studzienki. Za nią, poniżej znajduje się opisana dalej Sala Zbłąkanych. Nie wchodzimy jednak do studzienki, lecz idziemy na SE ciasnym korytarzykiem długości 2,5m. Prowadzi on do niewielkiej, lecz wysokiej na około 3m, Kruchej Salki. Z niej kontynuuje się jeszcze na ok. 2,5m długości korytarz, zakończony niedostępnymi szczelinami łączącymi go ze wspomnianą Salą Zbłąkanych. Z Sali Wejściowej natomiast na E, schodzimy przez prożek 1,4m wysokości do wysokiej szczeliny. Z niej z kolei kierujemy się w przeciwnym kierunku (na W), do ciasnego korytarzyka długości około 3m. Można dojść do niego również z Sali Wejściowej ciasną studzienką 2,0m głębokości, znajdującą się poniżej otworu wejściowego 1. W połowie tego korytarzyka znajduje się stroma pochylnia, którą schodzimy (ciasno) do położonej poniżej Sali pod Studnią. Inne dojście do tej sali prowadzi wprost ze Sali Wejściowej podłużną studzienką głębokości 3,4m (przydatna lina).
Sala pod Studnią ma długość około 5m, szerokość do 2,0m i wysokość dochodzącą do 3m. Odgałęzia się w niej kilka ciągów jaskini. W S części sali znajduje się niewygodne wejście do poprzedniego korytarza długości ok. 3m, który doprowadza do Sali Zbłąkanych. W dnie korytarza jest również zaciskowa (Z1) Wredna Studzienka głębokości 2,0m, którą można zejść do opisanych dalej partii w rejonie Sali Dziadka. Po przeciwnej stronie wejścia do tego korytarza (na jego przedłużeniu) znajduje się około 2m długości, ładnie urzeźbiona szczelina. Z Sali pod Studnią do Sali Dziadka prowadzi też uciążliwe dojście Ciasnymi Partiami. Wejście do tych partii prowadzi Studzienką 3,6m głębokości znajdującą w północnej części Sali pod Studnią. Po zejściu studzienką znajdujemy się w niskim korytarzu, który opadając na NE, po 2m łączy się z niskim korytarzem o przebiegu N-S. Na N korytarz ten kończy się po około 1m, natomiast na S po 4m łączy się ponownie z korytarzykiem pod studzienką. Stąd przechodzimy kolejną 1,0m głębokości studzienką do poprzecznej szczeliny długości około 3m, skąd zaciskową (Z1) studzienką głębokości 1,0m wchodzimy do niskiego korytarzyka. Po 1,5m zakręca on na NW i po dalszych 1,5m wychodzi w charakterystycznej, podłużnej studni (2,0m głębokości) znajdującej się w Sali Dziadka. Najdogodniejsze jednak przejście z Sali pod Studnią do Sali Dziadka prowadzi studzienką (2,0m głębokości) z południowej części sali. Znajduje się ona poniżej opisywanego wcześniej wejścia do korytarza do Sali Zbłąkanych. Studzienka sprowadza do pochylni w wysokim korytarzu, którym z kolei dochodzimy do jego rozgałęzienia. Stąd idąc na NW, po pokonaniu prożku 0,5m wysokości dochodzimy do Sali Dziadka. Natomiast niski korytarz na SW, po około 2m dochodzi do 1,0m wysokości prożku. Przed tym prożkiem, po prawej znajduje się 1,5m wysokości kominek, który doprowadza do równoległego, ciasnego korytarzyka długości około 1,5m. Zakończony jest on studzienką głębokości 1,5m, która doprowadza do opisanego dalej korytarza z pochylnią. Na NE od korytarzyka znajduje się ujście opisanej wcześniej, zaciskowej Wrednej Studzienki głębokości 2,0m, którą można wyjść do korytarza pomiędzy Salą pod Studnią i Salą Zbłąkanych. Od korytarzyka na południe schodzimy do równoległej szczeliny położonej za wspomnianym prożkiem 1,0m wysokości. Tu znajduje się kolejne ważne topograficznie rozgałęzienie korytarzy. Na zachód można przejść do wspomnianego korytarza z pochylnią prowadzącego do wyodrębniającej się z Sali Dziadka opisanej dalej Sali Pradziadka. Natomiast na SE idziemy niską szczeliną, która po około 2m skręca raptownie na SW. Zaraz za skrętem znajduje się odgałęzienie na NW, które doprowadza do pochylni. Dochodzi ona do ujścia 2,0m głębokości Zagubionej Studzienki prowadzącej z Sali Zbłąkanych. Kierując się natomiast od skrętu korytarza dalej na SW, dochodzimy po około 3m do 1,0m wysokości kominka. Odchodzi też stąd ciasne przejście na NW, które po około 3m doprowadza do Sali Pradziadka. Natomiast wspomnianym kominkiem 1,0m wysokości wychodzimy do zakrzywionej, nieregularnej szczeliny długości około 5m. Stąd kolejnym kominkiem 1,5m wysokości wychodzimy do SW części Sali Zbłąkanych.
Sala Zbłąkanych ma ona szerokość do 6m i wysokość dochodzącą do 2,5m. W środkowej części przedzielona jest charakterystyczną grzędą skalną, strop też jest charakterystycznie urzeźbiony. Z północnej części prowadzi wysoki korytarz, który doprowadza przez opisywaną wcześniej studzienkę (1,5m głębokości) do korytarza idącego z Sali Wejściowej i otworów jaskini (prowadzi tędy najdogodniejsze dojście z Sali Wejściowej do Sali Zbłąkanych i dalej opisywanymi już partiami do Sali Dziadka). Nieco wcześniej przed studzienką, odchodzi na E wzmiankowany już korytarz prowadzący do Sali pod Studnią. Natomiast z E części Sali Zbłąkanych prowadzi wąski korytarz wysokości do 3,0m i długości około 7m. W jego środkowej części znajduje się 1,0m głębokości studzienka, którą schodzimy do równoległej, niskiej szczeliny. Na jej dnie znajduje się wejście do 2,0m głębokości Zagubionej Studzienki. W środkowej części korytarza znajduje się również wejście do 2,0 wysokości kominka, którym wydostajemy się, do niskiej salki 1,5m wysokości. W S części tej salki znajduje się 3,0m głębokości studnia, która wychodzi nad wejściem do wspomnianego korytarza około 7m długości prowadzącego z Sali Zbłąkanych. Natomiast w zachodniej części salki znajduje się 1,0m głębokości studzienka, która wychodzi nad charakterystyczną grzędą skalną w Sali Zbłąkanych. Z kolei poprzez prożek i kominek 1,5m wysokości wchodzimy do szczeliny o przebiegu NE-SW długości około 8m. Równolegle do niej biegnie druga szczelina długości około 3m. Od NE widać dalsze partie obu szczelin, lecz jest zbyt wąsko, aby pokonać zwężenie.
Opisane powyżej partie stanowią wszystkie znane obecnie dojścia do Sali Dziadka. Sala Dziadka jest nieregularną komorą z licznymi odgałęzieniami. Ma około 3,5m długości i 2,5 szerokości. Maksymalna wysokość sali wynosi 3,0m, lecz przeciętnie nie przekracza 1,5m. Na NE ścianie znajduje się napis "RUNN". W jej dnie znajduje się kilka studzienek. W środkowej części salę przedziela 2,0m głębokości podłużna studnia. W jej dnie, na SE znajduje się wejście do opisanych wcześniej Ciasnych Partii prowadzących do Sali pod Studnią. Do partii tych prowadzi też zaciskowa (Z1) studzienka 2,0m głębokości znajdująca się pod SE ścianą Sali Dziadka. Na SW od podłużnej studni jest kolejna studzienka (2,2m wysokości), którą można wejść do niewielkiej salki pod Salą Dziadka. Salka łączy się też zaciskowym (Z1) przełazem z podłużną studnią. W S części Sali Dziadka za prożkiem 0,5m wysokości znajduje się opisywane wcześniej rozgałęzienie korytarza. Stąd na NE prowadzi pochylnia do Sali pod Studnią, a na SW znajdują partie, którymi można dojść do Sali Zbłąkanych. Natomiast w N części Sali Dziadka znajduje się wejście do opisanych dalej Mylnych Partii. Powyżej na wysokości 2,0m jest wejście do szczeliny prowadzącej na NW, której z powodu ciasnoty nie zwiedzano. Obok niżej, znajduje się również wejście do wysokiej, zwężającej się szczeliny długości około 3m prowadzącej na zachód. Z SW części Sali Dziadka Wyodrębnia się podobna w charakterze, Sala pradziadka. W środkowej części tej sali znajduje się nieregularny próg wysokości 1,5m, którym wydostajemy się na górne pięterko nad Salą Pradziadka. Wejść do niego można również podłużną studzienką wysokości 1,5m znajdującą się E części sali. Z górnego pięterka odchodzi kilka korytarzyków. Na E prowadzi przez pochylnię do góry, dojście do opisywanego wcześniej rozgałęzienia, skąd można dojść do Sali Zbłąkanych. Do sali tej można dojść również, wymienionym już, ciasnym, około 3m długości przejściem na SE. W tym miejscu odgałęzia się na zachód korytarzyk, który prowadzi do najokazalszych w całej jaskini Partii Beskidników. Korytarzykiem tym po około 1m dochodzimy do poprzecznej, zakrzywionej szczeliny 5m długości i wysokiej do 2,5m. Stąd szeroki, lecz niski przełaz doprowadza podobnej, równoległej szczeliny. Znajduje się tu 1,5m głębokości studzienka, która prowadzi do 1,5m długości korytarzyka, na W odchodzi natomiast stroma pochylnia tworząca rodzaj komina wysokości 3,0m. Od S szczelina kończy się studnią 3,0m głębokości, którą schodzimy na dno największej w jaskini Sali Janosika. Do sali tej możemy też zejść 1,5m długości wąską szczeliną, którą wychodzimy nad 4,0m wysokości próg. Stąd trawersujemy ścianę (trudnośćIV), do łatwiejszych partii w pochyłej ścianie opisanego dalej Komina Prezesa i nią schodzimy na dno Sali Janosika.
Sala Janosika ma 4m długości i około 3m szerokości. Od NE sala ma wysokość 3,0m, od SW strop przechodzi w wysoki na około 10m Komin Prezesa. Pod NW ścianą sali znajdują się dwa niskie wejścia do wysokiego, zakrzywionego korytarza długości około 9m. Z sali na SE znajdują natomiast wejścia do dwóch równoległych korytarzy. Lewy z nich ma długość 5m, wysokość do 2,0m i wprowadza do Gliniastych Partii. Od korytarza tego na S odchodzi niska, lecz szeroka, wznosząca się szczelina długości około 3m, natomiast na północ wchodzimy do 6m długości, wąskiego i niskiego korytarza. Korytarz ten początkowo stromo opada, lecz w środkowej części wznosi się ponownie. Tu łączy się on około 2m długości niskim przełazem z głównym korytarzem w Gliniastych Partiach. Do przełazu opada również od NW 2m długości pochylnia. Od Sali Janosika prawym, wysokim do 5,0m korytarzem na SE, skręcającym później na W przechodzimy do sali zwanej Rondem. Tworzą ją dwa równoległe korytarze długości około 5m, łączące się od W i E w charakterystyczne obejście. Wysokość północnego korytarza dochodzi do 4,0m, natomiast południowy jest nieco niższy i ma wysokość do 2,0m. W środkowej części północnego korytarza znajduje się charakterystyczny wielki głaz, w stropie natomiast ujście 5,0m głębokości ciasnej studzienki z Komina Prezesa. Z W końca korytarza odchodzi na wysokości 2,0m wysoka, około 3m długości szczelina. Z kolei w środkowej części południowego korytarza Ronda znajduje się 1,5m wysokości próg w dół, który przez wysoką szczelinę długości około 2m wprowadza do poprzecznego, wysokiego korytarza długości około 5m (na ścianie napis "ŁOŚ" i nieczytelna data). Od południa znajduje się równoległa do niego niska szczelina, która jest połączona z korytarzykiem dwoma pochylniami. Od zachodu w końcu korytarzyka odchodzi na S ciasna szczelina długości około 3m, z którego odgałęzia się z kolei w środkowej części na zachód 1,5m długości, niska wnęka. Natomiast pod prożkiem prowadzącym z Ronda, znajduje się wejście do niskiego, około 4m długości korytarza.
Pochyła SW ściana Sali Janosika przekształca się w SW ścianę wysokiego na około 10 Komina Prezesa. W stronę Sali Janosika i korytarza prowadzącego do Ronda komin opada stromymi pochylniami i progami do 3,0m wysokości. W zależności od wariantu, trudności wspinaczkowe na ścianie wynoszą od I wzwyż. Jest jednak ślisko i przydać może się poręczówka. Lina natomiast jest konieczna (trudności IV), aby dostać się do znajdującego się na wysokości 8,0m wylotu korytarzyska z opisanej dalej Sali Ondraszka. Bez trudności natomiast wychodzimy pochylnią do góry (na S) do równoległej szczeliny długości około 6m. Wschodnią częścią szczeliny, (ciasno) wchodzimy do okazałej Sali Rumcajsa. Ma ona 6m długości, od 3 do 5m szerokości i 4,0m wysokości w środkowej części. Dno sali jest nierówne, wznosi się na południe. W części Sali Rumcajsa znajduje się próg do góry 2,5m wysokości oraz kominek 2,0m wysokości, którymi można się wydostać do szerokiej szczeliny 1,0m wysokości o przebiegu W-E. W jej środkowej części znajdują się płyty skalne utrudniające przejście, natomiast w NW części prożek w dół 0,5m wysokości. Schodzimy nim do ostatniej znanej w tych partiach Sali Ondraszka. Ma ona długość około 3m, szerokość 1,5m i wysokość 2,0m. Z zachodniej części sali znajduje się przełaz, którym schodzimy nad próg 8,0m wysokości znajdujący się w Kominie Prezesa. Stąd możemy zejść (najlepiej jednak zjechać na linie) wprost do Sali Janosika.
Natomiast wspomniane wcześniej Mylne Partie zaczynają się w N części Sali Dziadka. Strome zejście doprowadza do niskiego korytarza, długości ok. 7m o przebiegu W-E. Zaraz za tym zejściem znajduje się podłużna studzienka 2,0m głębokości, bardzo uciążliwa przy wychodzeniu. Sprowadza ona do zaciskowej szczeliny długości około 5m, która wychodzi w zachodniej części wspomnianego korytarza, gdzie rozszerza się on do niewielkiej komory. Tu znajduje się rozgałęzienie korytarzy. Przez studzienkę 1,5m głębokości schodzimy do niskiej szczeliny, skręcającej po około 2m na północ. Stąd pochylnią schodzimy do 1,0m wysokości, opadającego korytarza długości około 5m. W części korytarza znajduje się przełaz doprowadzający do niewielkiej, 2,0m wysokiej, Komory Bazyla. Od wspomnianego odgałęzienia korytarzy na NE schodzimy do wysokiego, litego korytarza długości około 4m. Na jego dnie znajduje się ciasny przełaz, przez który dochodzimy do wysokiej na 3,0m Litej Komory. Stąd około 1m długości, wysoka szczelina na NE doprowadza do rozgałęzienia. Dalej idziemy na NNW wąską szczeliną wysokości 2,0m, która dochodzi do poprzecznego korytarza długości około 10m. W jego SW części znajduje się studzienka 1,0m głębokości, która sprowadza do ciasnej szczeliny długości około 6m. Połączona jest ona zaciskowym przełazem z Salą Balbiny, która powstała w miejscu rozszerzenia się wspomnianego korytarza 10m długości. Ma ona około 2m szerokości i do 3,0m wysokości. W jej dnie znajdują się dwie 1,5m studzienki, którymi schodzimy do poprzecznego korytarza długości około 8m. W środkowej części odgałęzia się od niego na zachód zaciskowa szczelina długości 2m. Łączy się ona z wspomnianym, wysokim korytarzem wychodzącym z Litej Komory. Nad odgałęzieniem znajduje się prożek wysokości 1,5 - 3,0m, przez który wychodzimy do położonej powyżej, wysokiej do 1,5m i długiej na 3m Sali X-lecia Speleoklubu Dębica. W jej północnej części znajduje się zaciskowy przełaz doprowadzający do Sali Balbiny oraz kominek 1,5m wysokości. Wchodzimy nim do położonej wyżej niskiej komory. Stąd 3,0m wysokości progiem lub sąsiednią ciasną studzienką 3,0m głębokości możemy zejść do Sali Balbiny. Natomiast na E prowadzi załamujący się dwukrotnie, niski korytarzyk doprowadza do 1,0 wysokości kominka. Kominkiem tym wychodzimy do najwyższego pięterka, które tworzy niewielka, pochyła salka wysokości do 1,0m.
Jaskinia osuwiskowa, powstała w piaskowcach magurskich. Dno przeważnie tworzy gruz skalny, a miejscami większe głazy. Pod studzienkami wejściowymi, na dnie spotyka się liście i szczątki roślinne. W Gliniastych Partiach oraz innych korytarzach odchodzących z Sali Janosika dno tworzy glina. W S części Sali Rumcajsa dno pokryte jest na znacznym obszarze guanem nietoperzy. Pokłady guana spotyka się również w kilku innych korytarzykach, lecz w mniejszej ilości. Często w jaskini występują nacieki węglanowe w postaci polew i stalaktytów do kilku centymetrów długości. Największe znajdujemy w rejonie Sali Janosika.
Jaskinia posiada mikroklimat dynamiczny, zimą nie jest wymrażana. Światło dzienne sięga Sali Wejściowej i korytarzy biegnących do Sali Zbłąkanych i Sali pod Studnią. Górne partie jaskini są suche, natomiast w partiach poniżej Sali Dziadka jest dość wilgotno. Stwierdzono obecność licznych pająków, motyli i owadów bezskrzydłych. Zimą hibernują w niej nietoperze. Latem 1997r. stwierdzono występowanie przynajmniej 3 gatunków nietoperzy: podkowca małego (Rhinolopus hipposideros), nocka dużego (Myotis myotis) oraz gacka (Plecotus sp.). W rejonach gdzie dochodzi światło dzienne rozwijaja się mchy i porosty, na szczątkach organicznych spotyka się grzyby i pleśń.
Jaskinię po raz pierwszy w literaturze, kilkukrotnie wymienia K. Sosnowski (1914, 1926, 1930). K. Kowalski (1953) pisze, że według ludności miejscowej jaskinia jest zasypana. Za nim powtarza to K. Krygowski (1970). Z pewnością jednak nie była w tym czasie zasypana, a K. Kowalski szukał jaskini w niewłaściwym miejscu. Jaskinię wymienia jeszcze A. Matuszczyk (1986) i M. Sopata (1997). Zlokalizowana została w sierpniu 1997r. przez B. Bubulę, P. Lesieckiego i B. Sułkowskiego. Obecnie jaskinia jest znana ludności miejscowej i często zwiedzana. Pomiary wykonali 21 i 25 sierpnia 1997r. T. Mleczek (Speleoklub Dębica), B. Bubula, P. Lesiecki i B. Sułkowski używając busoli geologicznej Freiberg i taśmy parcianej.
Plan opracował T. Mleczek. Tutaj możesz zobaczyć plan (94 KB)
LITERATURA: Sosnowski K., 1914 (wzmianka); Sosnowski K., 1926 (wzmianka); Sosnowski K., 1930 (wzmianka); Kowalski K., 1954 (wzmianka); Krygowski K., 1968 (wzmianka za K. Kowalskim); A. Matuszczyk (lokalizacja, podania); Wiśniewski W.W., 1996b (wzmianka); Wiśniewski W.W., 1996f (wzmianka); Sopata M., 1997 (wzmianka).
Opracował Tomasz Mleczek.
"JASKINIE POLSKICH KARPAT FLISZOWYCH"
Tom 2. Warszawa 1997.
Nowe partie w Jaskini Zbójeckiej
W Jaskini Zbójeckiej w Łopieniu w Beskidzie Wyspowym Bogusław Bubula i Paweł Lesiecki z Klubu Grotołazów w Limanowej odkryli na początku września 2000 r. nowe partie. Liczą one 24 m i prowadzą od nowoodkrytego drugiego (nie licząc dwóch wcześniej zawalonych) otworu jaskini w rejon Sali Zbłąkanych. Po tym odkryciu łączna długość jaskini wynosi 404 m, a deniwelacja -17m.
Nowa deniwelacja Jaskini Zbójeckiej
Podczas Letniego Speleobozu Speleoklubu Beskidzkiego Łopień 2002 domierzono nowe partie z nowym trzecim otworem. Obecnie deniwelacja jaskini wynosi 19m.
A. Kapturkiewicz
Nowe partie w Jaskini Zbójeckiej
Podczas Letniego Speleobozu Speleoklubu Beskidzkiego Łopień 2004 w Jaskini Zbójeckiej splanowano kilkadziesiąt metrów nowych korytarzy. Długość tej jaskini wzrosła do 433 m.
A. Kapturkiewicz
Nowa deniwelacja Jaskini Zbójeckiej
26 sierpnia 2008 r. A. Gubała i W.J. Gubała ustalili deniwelację Jaskini Zbójeckiej w Łopieniu K.Bw-02.09 na 20,3
(-18,8 +1,5) m. Długość jaskini bez zmian – 433,0 m.
Materiały 42. Sympozjum Speleologicznego
Tarnowskie Góry, 24-26.10.2008 r.
|
