ZIMNA DZIURA W STRZEBLU (Grota Lodowa, Jaskinia w Lubniu)
K.Bw - 01.01
Gmina Lubień, Lubień.
Właściciel terenu: Skarb Państwa (Lasy Państwowe).
Współrzędne topograficzne: x = 4428,280; y = 5508,375.
Wysokość otworu: 655 m n.p.m.
Ekspozycja otworu: ku SW.
Długość: 25 m.
Deniwelacja: -5 m.
Położenie: w północnym stoku Strzebla (977 m npm).
Otwór wejściowy znajduje się w skalistym obniżeniu (na dnie leja o głębokości 3 m) o stromo nachylonym dnie. Ku NE prowadzi on do okazałej sali (długości około 6 m; szerokości do 3 m; wysokości 3 m) ograniczonej od strony NW prożkiem, za którym znajdują się dwie małe wnęki. Strop jest nieregularny, dno stromo nachylone (na końcu sali na głębokości 5 m). Od otworu ku S, przez niski przełaz, przedostać się można do drugiej, małej sali (długości około 4 m; szerokości 2,5 m; wysokości do 0,8 m). Strop tworzy pochylona płyta. Dno jest także pochyłe.
Z małej sali, przez prożki (w górę) ku SE przedostajemy się do niedużego korytarza. Można tu się również dostać małym, górnym obejściem (długości 2,5 m; szerokości od 0,6 do 1 m; wysokości do 1 m) dochodzącym od N, przez próg w dół. Do korytarza prowadzi ciasne przejście znajdujące się we wstępnej części dużej sali, a nad przełazem do sali małej. Dalej ku SW prosty, 2 m długości korytarz zakończony 1,5 m progiem (w dół) prowadzi do prostokątnej salki (długości 2,6 m; szerokości 1,4 m; wysokości do 1,6 m) rozwiniętej na kierunku NW-SE. Na południowej ścianie wyryta jest data "1863". Od salki ku N W odchodzi (pod progiem) prostokątna krótka wnęka z niedostępnym pęknięciem. Ku S salka się nastramia. Za prożkiem (w górę) jaskinia kończy się w małej wnęce ślepym kominem o wysokości 3 m.
Jaskinia osuwiskowa powstała w piaskowcach magurskich. Dno pokryte gruzem i głazami, gdzieniegdzie gliną, w partiach przyotworowych gleba z resztkami butwiejącego drewna. Na ścianach końcowej salki występują białe naloty węglanowe.
Jaskinia jest wilgotna. Przewiewu brak. Jaskinia jest uważana za statycznie zimną. We wrześniu 1929 r. i w czerwcu 1931 r. S. Leszczycki znalazł w jaskini znaczne ilości lodu. Według K. Kowalskiego (1954), który nie natrafił na lód w jaskini, pomiary temperatury wykonane dnia 17 czerwca 1950 r. dały następujące wyniki: +18oC na zewnątrz, +5,5oC w zagłębieniu przed otworem, +4,5oC na końcu komory, +3,6oC w korytarzu końcowym. Podobne zmiany temperatury odczuwalne są i obecnie. Nie ma też lodu. Wydaje się jednak, że przy odpowiednich warunkach atmosferycznych (np. długie, śnieżne zimy) w takim mikroklimacie lód w niektórych partiach jaskini mógłby zalegać przez dłuższy okres czasu. Światło sięga do końca większej sali.
Na ścianach przyotworowych występują gdzieniegdzie mchy. Jak pisał K. Kowalski (1954): " W komorze na wilgotnych ścianach spotyka się liczne owady bezskrzydłe. Widać też w głębi ślady nietoperzy".
Jaskinia znana była od dawna. Świadectwem tego może jest napis "1863" wyryty w końcowej salce? Nie wykluczone jednak, że ów napis wykonano później. Opis jaskini opracowany przez K. Kowalskiego (1954) takiej informacji nie zawiera. Pierwszy opis jaskini podaje w 1882 r. G. Ossowski, który w 1881 r. zwiedził ją jadąc w Tatry. W latach późniejszych wzmianki o niej odnaleźć można w przewodnikach turystycznych K. Sosnowskiego (1914, 1926, 1930), M. Orłowicza (1919), J. Raychmana (1937), czy S. Pagaczewskiego (1951). W 1931 r. S. Leszczycki opisuje tę jaskinię jako lodową, a w 1933 r. r. Fleszarowa-Danysz ujmuje ją w opisie jaskiń krajowych. Opis inwentarzowy jaskini wraz z planem i przekrojami w skali 1 : 200 publikuje K. Kowalski (1954). W ramach inwentaryzacji jaskiń beskidzkich materiał dokumentacyjny zebrali dnia 21 września 1996 r. M. Rachwaniec, J. Pukowski i J. Ganszer ze Speleoklubu Bielsko-Biała. Pomiary wykonano busolą geologiczną Freiberg i taśmą parcianą.
Plan opracował J. Ganszer.
LITERATURA: Ossowski G., 1882 (opis jaskini pod nazwą Jaskinia w Lubniu); Sosnowski K., 1914 (wzmianka o dwóch jamach na Strzeblu); Orłowicz M., 1919 (wzmianka o jaskini pod nazwą Zimna Dziura); Sosnowski K., 1926, (powtórzenie informacji wcześniejszych); Sosnowski K., 1930 (powtórzenie informacji wcześniejszych), Leszczecki S., 1931 (opis, przekrój jaskini pod nazwą Grota Lodowa z zaznaczeniem nazwy miejscowej Zimna Dziura, trzy fotografie otworu i wnętrza); Fleszarowa-Danysz R., 1933 (ujęta w spisie jaskiń krajowych); Reychman J., 1937 (wzmianka o jaskini); Pagaczewski S., 1951 (wzmianka o jaskini); Kowalski K., 1954 (opis inwentarzowy wraz z planem); Klassek G., 1990 (ujęta w wykazie jaskiń i schronisk podskalnych Beskidów i Pogórza Karpackiego).
Opracował Grzegorz Klassek.
"JASKINIE POLSKICH KARPAT FLISZOWYCH"
Tom 2. Warszawa 1997.
|
