Jastrząbka

Jastrząbka (566 m n.p.m.) – szczyt wznoszący się nad Kamionką Małą, na wschód od Rozdziela. Jastrząbka jest nazwą pochodzącą od przysiółka Kamionki Małej. Wywodzi się prawdopodobnie od nazwiska Jastrząb, które wymieniane jest w księgach parafialnych już na początku XIX wieku.

Na mapach turystycznych i w przewodnikach nazwa odnosi się do wzniesienia 557 tuż nad cmentarzem z okresu I Wojny Światowej, być może nazwa przeniesiona od przysiółka Jastrząbka. Gdy mowa o górze trzeba brać pod uwagę najwyższe wzniesienie 566.

Wzniesienie znajduje się w północno wschodniej części Beskidu Wyspowego, góry tutaj łagodnie przechodzą już w krajobraz pogórski. Mimo to Jastrząbka zachowuje wyspowy charakter. Jest to niska ale samotna wyspa izolowana od pozostałych grzbietów dolinami potoków Rozdzielec i Kamionka. Na południu oddzielona od wzniesienia Olchawówka przełęczą Pustki. Pustki jest nazwą osiedla, nazwa używana już na początku XIX wieku. W osiedlu tym ludność wymarła na cholerę. Miało to miejsce ok. 1820 roku. W 1873 roku po kolejnej zarazie i pochówku, cmentarz był poświęcony przez dziekana Gabryelskiego z Jakubowic. Dziś na osiedlu/przełęczy znajduje się kapliczka postawiona na starym cmentarzu cholerycznym. Po cmentarzu nie ma śladu, jednak wokół kapliczki nie wypasa się bydła przez pamięć dla zmarłych. Dokładnie na przełęczy Pustki znajduje się wiekowy dąb pomnik przyrody. Na północy Jastrząbka oddzielona od grzbietu Łopusze – Kobyła przełęczą Poddziele. Poddziele jest nazwą przysiółka, nazwa wywodzi się od słowa dział. Miejsce to oddziela zlewnie potoków Rozdzielec i Kamionka.

Cieki wodne wypływające z Jastrząbki są dopływami Rozdzielca i Kamionki, które zasilają Łososinę. Wierzchołek góry zalesiony, widoki z polan umiejscowionych pod szczytem, polany wschodnia, południowa oraz zachodnia.

Na Jastrząbce w czasie I wojny światowej toczyły się zacięte walki. W listopadzie 1914 wojska rosyjskie zajęły okoliczne wzniesienia o znaczeniu strategicznym. 8–13 grudnia wojska austro-węgierskie zdobyły Jastrząbkę

Na północnym stoku tuż nad przełęczą, Poddzielcem interesujący cmentarz wojskowy z I wojny światowej. Można do niego dojechać stromą drogą asfaltową. Cmentarz nr 357 na Jastrząbce jest jednym z ciekawszych, zachowanych projektów Gustawa Ludviga. Na powierzchni ok. 1200 m² znajduje się nekropolia na planie prostokąta otoczona drewnianym płotem na podmurówce i betonowych słupkach. W słupy bramy wejściowej niegdyś wmurowane były pociski artyleryjskie wielkiego kalibru, które usunięto przy remoncie z powodu złego stanu. W centralnej części cmentarza murowany z kamienia pomnik w kształcie kopca. Zwieńczony jest kamiennym krzyżem ciosanym z jednego bloku piaskowca. W tylnej części cmentarza drewniana kaplica (wysokości ok. 13 m) stojąca na podwyższeniu, zwieńczona drewnianym krzyżem. Dach kryty gontem nawiązuje do ludowej architektury oraz górskiego pejzażu.

Cmentarz zaczęto budować jeszcze w czasie trwania wojny głównie siłami jeńców. Leży tutaj 260 żołnierzy (na tabliczce podana liczba 246) z wszystkich walczących tutaj armii: rosyjskiej, austriacko-węgierskiej oraz niemieckiej, poległych w walkach w okolicy Jastrząbki, 8-13 grudnia 1914 w czasie bitwy pod Limanową – Łapanowem.