Łososina

Rzeka Łososina to najdłuższa rzeka Beskidu Wyspowego, jest lewobrzeżnym dopływem Dunajca, uchodzi do niego poniżej zapory wodnej w Rożnowie w cofce zbiornika Czchów w Witowicach Dolnych (233 m n.p.m.). Źródła Łososiny wypływają w okolicach niewybitnego wzniesienia Kobylica (949 m n.p.m.) w masywie Jasienia z północnych stoków. Na mapie 1:10 000 oznaczone są trzy główne źródła dające początek Łososinie kolejno na wysokościach 895, 900, 950 m n.p.m. Można przyjąć że Łosina wypływa na wysokości około 950 m n.p.m. poniżej zachodniego krańca widokowej polany Łąki znajdującej się między wzniesieniami Kobylicy a Jasienia. Rzeka zasilana licznymi dopływającymi potokami. Łososina w swoim górnym biegu w okolicach Jurkowa nazywana jest przez okoliczną ludność Jurkówką.

Długość rzeki wynosi około 56 km, szerokość rzeki w dolnym biegu sięga około 30 metrów, średnia szerokość 15 m. Powierzchnia zlewni 407 km². Przeciętny spadek wynosi 9,5 ‰.

Większe dopływy:
Lewobrzeżne: Porąbka, Bednarka, Pasierbiecki Potok, Bałażówka, Jeziornik, Rozdzielec, Kamionka, Białka.
Prawobrzeżne: Chyszówka, Chochołowski Potok, Słopniczanka, Sowlina, Rozpicki, Jaworzeński, Żmiączka, Potok Stańskowski.

Rzeka Łososina niemal w całości znajduje się na terenie Beskidu Wyspowego, jedynie jej dolny bieg, od ujścia rzeki Białki do Łososiny po Jezioro Czchowskie znajduje się na terenie Pogórza Rożnowskiego.

Wszystkie większe rzeki będące w zlewni Łososiny znajdują się na terenie Beskidu Wyspowego. Jedynie lewobrzeżne dopływy rzeki Bela i część lewobrzeżnych dopływów Białki które są północno – wschodnią granicą Beskidu Wyspowego znajdują się poza jego terytorium.

Obszar zlewni tworzą skały fliszowe płaszczowiny magurskiej. Dolne partie stoków o niewielkich nachyleniach zbudowane są z naprzemianległych warstw łupków i piaskowców serii podmagurskiej. Partie górne stoków o nachyleniu dochodzącym do 30° budują bardziej odporne gruboławicowe piaskowce serii magurskiej. W dorzeczu Łososiny na stokach znajduje się wiele osuwisk, przyczyniają się one współczesnego modelowania rzeźby, stanowiąc jednocześnie najbardziej efektywny czynnik kształtowania stoków Karpat fliszowych. Uaktywnienie starych osuwisk, jak również tworzenie nowych form wywołane są wysokimi opadami.

Nazwa rzeki pochodzi od łososi, które docierały tutaj na tarło znad Morza Bałtyckiego. Często mówi się że na zmniejszenie populacji Łososia miała wpływ zapora w Czchowie, zapora ta od początku posiadała przepławkę umożliwiającą migrację łososia. Jednak to budowa zapory we Włocławku niemal całkowicie uniemożliwiła migrację łososia w górę Wisły. Z wielu względów przepławka nie spełnia swojej funkcji, również jakiś wpływ mgło wywrzeć kłusownictwo na bezbronne ryby usiłujące pokonać przeszkodę. Najważniejszym powodem jest to, iż przepławka ta była źle zaprojektowana. Dodatkowo po latach erozja wgłębna pod tamą spowodowała, że wejście do przepławki znalazło się ponad lustrem wody. Poniżej tamy wodę spiętrzono w ten sposób jedno z wejść do przepławki znalazło się pod wodą. Jednak zbyt silny prąd wody wydostający się z odpływu turbiny wabi Łososie uniemożliwiając im skutecznie pokonanie tej zapory. Na Koniec roku 2014 zaplanowano zakończenie remontu tamy we Włocławku wraz z przebudową przepławki dla ryb, może to razem z próbami zarybiania przyczyni się do odbudowy populacji Łososia. Wcześniej próbowano zarybiać rzekę łososiem jednak rosnące zanieczyszczenie rzeki nie sprzyjało tej rybie.

W rzece Łososinie występują między innymi: jelec, kleń, okoń, pstrąg potokowy, strzebla potokowa, ukleja rzadko lipień. Łososina należy do okręgu PZW Nowy Sącz, dolny bieg rzeki znajdujący się na terenie pogórza rożnowskiego należy do PZW Tarnów.

Łososina na terenbie Beskidu Wyspowego posiada dwa łowiska udostępnione do wędkowania w obwodzie rybackim rzeki Łososiny - nr l.
• Łowisko o kodzie: Ł1/1, lokalizacja: Rzeka Łososina od ujścia potoku Chyszówki do ujścia potoku Słopnica w miejscowości Tymbark.
• Łowisko o kodzie: Ł1/2, lokalizacja: Rzeka Łososina od ujścia potoku Słopnica do ujścia potoku Białka w Witowicach Górnych.

Od źródeł do ujścia Słopniczanki w Tymbarku można łowić tylko sztuczną muchą, poniżej dozwolone są przynęty sztuczne i roślinne, zakaz spinningu w okresie od pierwszego września do ostatniego dnia stycznia.

Górny odcinek rzeki ma bystry raczej płytki nurt, przegrodzony betonowymi progami, w tych miejscach można liczyć na pstrągi i klenie. Poniżej Piekiełka rzeka jest mniej regulowana im niżej można przyjąć że tym większe sztuki. W górnym odcinku rzeka odpowiednia dla muszkarzy i spinningistów. W dolnym biegu w okolicach Witowic rzeka spowalnia tam trafiają się większe okazy znacznie zróżnicowanego rybostanu. Na tym odcinku można łowić praktycznie każdą metodą.

Łososina na terenie Beskidu Wyspowego ze względu na swą płytkość praktycznie nie nadaje się do spływów kajakiem/pontonem. Dopiero na odcinku płynącym przez Pogórze Rożnowskie rzeka nadaje się do spływu. Jest to co prawda krótki odcinek ale urokliwy, można efektownie dobić na molo pod zamkiem Tropsztyn w Wytrzyszczce.

Ciekawostką dotyczącą rzeki Łososiny jest planowana budowa zbiornika wodnego w miejscowości Młynne. Plany budowy zbiornika powstały na początku lat 60tych XX wieku, a korzystne warunki w tym miejscu dla budowy zbiornika wodnego zwróciły uwagę specjalistów już przed II wojną światową. Badania prowadzone przez Centralne Biuro Studiów i Projektów Budownictwa Wodnego wykazały, że na rzece Łososina najlepsze warunki dla tego typu inwestycji spełnia odcinek pomiędzy Młynnem, a Laskową.

Budowa jedynego zbiornika w Beskidzie Wyspowym powraca przy okazji każdych wyborów samorządowych od wielu lat. Dlatego wokół planowanej budowy narosło wiele „legend” niedomówień, nikt tak naprawdę nie wie jakie są faktyczne plany dotyczące budowy tego zbiornika wodnego. Gdy bliżej przyjrzeć się opracowaniom dotyczącym tej budowli hydrotechnicznej, można zastanowić się nad sensem jego budowy, który przez opieszałość maleje z roku na rok.

W Polsce brak jest uregulowań prawnych dotyczących rezerwacji terenu pod tego typu inwestycję, przez to hipotetyczna budowa zbiornika stała się bardzo kosztowna. Na terenie planowanego zbiornika wodnego pojawiła się legalna zabudowa, drogi oraz instalacje techniczne (gaz, woda, sieci teleinformatyczne). Spowodowało to skurczenie się terenu który można przeznaczyć pod inwestycję, co gorsze podniosło jej koszty. Długość dróg do przełożenia to 4,33 km, długość mostów 667,1 m. Do tego dochodzą koszty przełożenia instalacji oraz wysiedlania części legalnej zabudowy aby ta inwestycja mogła powstać. Odwlekanie inwestycji spowodowało podejście zabudowy miasta Limanowa pod teren projektowanego zalewu, to generuje dodatkowe koszty w postaci koniecznej budowy obwałowań wraz z kosztownym odwodnieniem zawala. Kolejnym ważnym, kosztowym i trudnym organizacyjnie problemem jest konieczność uporządkowania i zmodyfikowania gospodarki ściekowej zlewni. W chwili obecnej ścieki trafiały by bezpośrednio do zbiornika co skutkowało by katastrofą ekologiczną. Funkcja przeciwpowodziowa zbiornika przy jego mniejszych rozmiarach spowodowanych urbanizacją terenu przyczyniała by się do szybkiego zamulania zbiornika.

Parametry zbiornika zmieniały się w czasie, w roku 1953 proponowana pojemność całkowita wynosiła nie mniej niż 14,63 hm³, były wówczas równolegle projektowane jeszcze trzy mniejsze zbiorniki w górze zlewni (Słopnice, Stara Wieś, Jurków). W roku 1961 proponowane były dwa warianty wielkościowe pojemności całkowitej 15 i 55 hm³. W późniejszych czasach projektowana pojemność oscylowała w okolicach 10hm³. Obecnie wskutek zaniedbań w rezerwacji terenu projektowana pojemność całkowita to 8,87 hm³, co jest już poniżej zakładanej w latach poprzednich optymalnej pojemności. Inwestycja, mało już opłacalna, w chwili obecnej była by uzasadniona przede wszystkim deficytem wody pitnej w rejonie Limanowej.

Wybrane parametry projektowanego zbiornika: Pojemność całkowita 8,87 hm³ w tym pojemność zbiornika wstępnego 1,32 hm³. W celach rekreacyjnych z pojemności zbiornika wstępnego ma być wykorzystane 0,69 hm³. Tafla wody w stanie maksymalnym ma sięgać 350 m n.p.m.