Miód pszczeli
Miód
Miód jest naturalną substancją wytworzoną przez pszczoły miodne z nektaru kwiatów roślin (miód nektarowy zwany kwiatowym), soku czyli wydzielin owadów wysysających soki z żywych części roślin (miód spadziowy) lub mieszanki dwu wymienionych miodów tzw. miody mieszane nektarowo-spadziowe.
Miód z Pasieki Andrzeja
Pasieka Andrzeja jest zlokalizowana w Beskidzie Wyspowym u podnóża góry Łopień, funkcjonuje więc w warunkach czystego środowisk naturalnego zapewniając pszczołom pożytek z lasu jak również łąk wolnych od oddziaływania przemysłu.
Pasieka składa się rodzin lokalnej odmiany pszczoły Dobra, posiadającej swoje specyficzne cechy pożądane przez pszczelarzy. Właśnie tu w Beskidzie Wyspowym w izolowanej kotlinie między górami przetrwała ta wyjątkowa pszczoła łagodna dająca dużo miodu oraz posiadająca odporność na choroby.
Jak powstaje miód?
Po odnalezieniu przez pszczoły zwiadowczynie roślin miododajnych będących źródłem nektaru lub spadzi wiadomość o lokalizacji tego znaleziska zostaje przekazana pszczołom zbieraczką w ulu za pomocą tańca informującego o kierunku, ilości i jakości pożytku.
Pszczoły zbieraczki magazynują nektar w specjalnym zbiorniczku zwanym wolem miodowym, po powrocie do ula przekazują go pszczołom robotnicom. Nektar zostaje wzbogacony specyficznymi substancjami własnymi - enzymami pszczół.
Nektar lub spadź zebrana przez pszczoły jest nazywana nakropem, składany jest w komórkach plastra, jest wiele razy przenoszony z miejsca na miejsce gdy miód jest gotowy pszczoły pozostawiają go do dojrzewania w plastrach. Zasklepiają komórki cienką warstwa wosku, aby chronić miód przed zepsuciem (wilgoć zanieczyszczenia). Podczas dojrzewania miodu zachodzą w nim zmiany chemiczne, spowodowane działaniem substancji zawartych w wydzielinie gruczołów pszczoły, sacharoza zostaje rozłożona na cukry proste: glukozę i fruktozę. Miód dojrzewając wzbogaca się o większą ilość kwasów organicznych oraz substancję bakteriostatyczną, zwaną inhibiną.
Dawne informacje o miodzie
O dobrodziejstwie miodu można przeczytać w zachowanych zapiskach biblijnych i starożytnych notatkach. W Egipcie oddawano kult pszczołom, a ich wizerunek był atrybutem faraona.
Miód składany był w ofierze bogom oraz służył do produkcji miodu pitnego, jednego z najstarszych alkoholowych napojów świata.
W starożytnym Babilonie, święte budowle stawiano w miejscach „poświęconych” miodem. Cywilizacja Majów w Ameryce Południowej czciła pszczelego, składano również miód w ofiarach.
Starożytni Grecy w pszczołach upatrywali posłańców bożych, greccy atleci cenili miód jako źródło energii i rześkości.
Homer określał miód mianem „słodkiej potrawy bogów”, a patron lekarzy Hipokrates i jego uczniowie opracowali (ok. 360-370 lat p.n.e.) ponad 300 przepisów na stosowanie miodu jako lekarstwa.
Hipokrates miał zawdzięczać 111 lat życia spożywaniu dużych ilości miodu, również dzięki słabości do tego napoju sędziwego wieku dożył Pitagoras. O dobrodziejstwach Miodu wspominał również Piliniusz Starszy.
Wiedziano już wtedy, że miód obniża gorączkę i rozrzedza krew oraz wycisza i uspokaja człowieka. Starożytny filozof Demokryt pytany o to, jak w dobrym zdrowiu dożyć sędziwego wieku, odpowiadał krótko: „z zewnątrz olej, a do wewnątrz miód”.
Właściwości Miodu
Miód nie jest tylko smaczny, ma również właściwości prozdrowotne. Rozcieńczony i podany na zimno, działa przeciwbiegunkowo, a stężony i lekko podgrzany zwalcza zaparcie i poprawia trawienie.
Enzymy mające ogromne znaczenie pochodzą głównie z gruczołów ślinowych pszczół. W miodzie zawarty jest nadtlenek wodoru mający właściwości bakteriostatyczne, (Znany jako woda utleniona). Aktywność antybiotyczna rozcieńczonego miodu jest od 6 do 220 razy wyższa w porównaniu z miodem nierozcieńczonym.
Do innych substancji antybiotycznych wytwarzanych przez pszczoły i wprowadzanych przez nie do miodu należą lizozym, inhibina (najwięcej zawierają jej miody spadziowe z drzew szpilkowych, lipowe i grykowe z pasiek położonych powyżej 1000 m n.p.m.) i apidycyna. Działają one np. na: ziarniaki gram-dodatnie, takie jak gronkowce i paciorkowce, oraz pałeczki gram-ujemne.
Ponadto miód zawiera duże ilości mikroelementów: potas, chlor, fosfor, magnez, wapń, żelazo, molibden, mangan i kobalt oraz witamin: A, B1, B2, B6, B12, C, kwas foliowy, pantotenowy i biotynę.
Dzięki dużej zawartości cukru prostego glukozy, która jest szybko wchłaniana, miód jest doskonałym pokarmem dla sportowców jak również odżywką dla serca.
Przy osłabieniu mięśnia sercowego zaleca się codzienne spożywanie miodu ponieważ zawarta w miodzie acetylocholina wzmacnia wydolność mięśnia sercowego. Także obecny w miodzie potas zbawiennie działa na serce..
Miód działa również na laseczki wąglika, prątki gruźlicy, rzęsistka pochwowego i chorobotwórcze dla człowieka grzyby drożdżoidalne z rodzaju Candida.
Miód i jego skład
Dojrzały miód, poza wrzosowym, wykręcony z zasklepionych plastrów, jest gęstym płynem. Lany z odkręconego słoika lub łyżki tworzy charakterystyczny stożek. Dobry miód wrzosowy jest galaretowaty i już dwa dni od wirowania nie wylewa się z odkręconego słoika odwróconego do góry dnem.
Miód płynny nazywamy patoką, a po skrystalizowaniu krupcem. Dobry miód powinien się skrystalizować w ciągu 3-4 miesięcy. Nie dotyczy to miodów: akacjowego i spadziowego, które mogą pozostawać w stanie płynnym nawet 12 miesięcy. Oczywiście można inne miody utrzymać w stanie płynnym przez poddanie procesowi dekrystalizacji. Dobrzy pszczelarze mają do tego specjalne szafy, w których miód trzymają w temperaturze do 40°C nie dłużej niż 48 godzin. W domu miód skrystalizowany można doprowadzić do stanu patoki, trzymając słoik z krupcem w wodzie o temperaturze do 40°C. Dekrystalizacja w wyższej temperaturze źle wpływa na wartość odżywczą i biotyczną miodu. Miód podgrzany do temperatury powyżej 40°C traci właściwości lecznicze i bakteriobójcze. Z tego też powodu herbatę, kawę, przegotowaną wodę czy mleko trzeba lekko ostudzić przed dodaniem miodu, inaczej zniszczymy jego cenne właściwości.
Pszczoły muszą zebrać nektar z kilku milionów kwiatów aby wytworzyć 1 kg miodu. Miody wyprodukowane przez pszczoły z nektaru zebranego z kwiatów nazywamy nektarowymi, a te ze spadzi, wytwarzanej przez mszyce i czerwce, spadziowymi,
nektar zbierany jest z nektarników kwiatów;
spadź jest to wydzielina mszyc, które żerują na liściach drzew.
Nektar i spadź zbierane przez pszczoły nazywamy pożytkiem. Robotnice przynoszą go do ula. Tam już pszczoły nielotne przenoszą kilkakrotnie podany nektar z języczka do wola miodowego, wzbogacając go przy tym o enzymy. Tak przygotowany nektar złożony zostaje w komórkach plastra. Następnie odparowywana jest woda do zawartości ok. 17%-20%. Zapobiegnie to w późniejszym okresie fermentacji miodu. Dojrzały miód jest zasklepiany przez pszczoły woskowymi wieczkami. Jeśli w okresie zbierania nektaru pszczoły przynoszą do ula także spadź pszczelarz uzyska ze swoich uli miody mieszane: nektarowo-spadziowe lub spadziowo-nektarowe. Miód zrobiony przez pszczoły w przewadze z nektaru jednej rośliny nazywamy miodem odmianowym. Jeżeli powstał z nektaru wielu roślin kwitnących w tym samym okresie nazywany jest wielokwiatowym.
Miód zawiera cukry proste (glukozę i fruktozę), białka, enzymy (inhibinę), kwasy organiczne, olejki eteryczne, witaminy i barwniki. W 100 g miodu znajduje się ok. 5 mg wapnia, 16 mg fosforu, 0.9 mg żelaza, 5 mg magnezu oraz wanad, molibden, nikiel, fluor, bor, kobalt, bar, pallad, wolfram, glin, cynk, cynę i inne mikroelementy. Miód zawiera witaminy: A, B2, C, PP oraz białko typu globulin i albumin. O smaku miodu decydują głównie kwasy organiczne, o jego zapachu – olejki eteryczne, a o kolorze barwniki (flawony, antocyjany, karotenoidy, chlorofil). Miody mają szeroką gamę kolorów, poczynając od białego przez kremowy, żółty aż do brązowego, a nawet zielonkawego. Miody jasne są delikatniejsze w smaku, smak ciemnych jest zazwyczaj ostry.
Literatura:
http://pzp.biz.pl/2017/12/17/co-to-jest-miod-i-skad-sie-bierze/
Adam Kapturkiewicz 2020