APITERAPIA W BORELIOZIE

Od kilku lat obserwujemy wyraźny wzrost populacji kleszczy. Sprzyjające warunki klimatyczne, w tym lekkie zimy i odpowiednia wilgotność sprawiają, że zwłaszcza w okresie od wczesnej wiosny do późnej jesieni stanowią one coraz większe zagrożenie dla naszego zdrowia. Kleszcze należą do pasożytów przenoszących szereg niebezpiecznych wirusów, bakterii, pierwotniaków i riketsji. Choroby przenoszone przez kleszcze są niebezpieczne, a ich leczenie jest zazwyczaj żmudne i długie. Kleszcze należą do rodziny pajęczyniaków, do podgrupy roztoczy. Cały cykl życia kleszcza obejmuje okres od 2 do 3 lat. Istnieją trzy zasadnicze stadia rozwoju po wykluciu się z jaja: larwa, nimfa oraz imago (postać dorosła). Wielkość: rozwojowa kleszczy zależy od cyklu życia: larwa dorasta do około 0,5 mm, nimfa do około 1,5mm a postać dojrzała do 3 — 5 mm. Larwa, by przezimować, potrzebuje pić krew przez około 3 doby, nimfa około 5 dób a postać dorosła nawet do 11 dni. Samica może jednorazowo złożyć nawet kilka tysięcy jaj. Człowiek atakowany jest przez wszystkie aktywne formy rozwojowe, przy czym najczęściej przez nimfy i samice. Pasożyty te zamieszkują tereny podmokłe z roślinnością liściastą, krzewy, drzewa do wysokości 120 — 150 cm., brzegi łąk i lasów, przydrożne i nadrzeczne parki, poszycie leśne lasów mieszanych (nie iglastych). Często znajdziemy je również w naszych przydomowych ogródkach, gdzie najczęściej przebywają pod liśćmi traw i krzewów.

Choroby przenosi zarówno nimfa, osobnik dorosły, ale także larwa. W swoim przewodzie pokarmowym kumulują zarówno krętka borelii jak i wirusa KZM (kleszczowe zapalenie mózgu), które poprzez gruczoły ślinowe wydostają się na zewnątrz do uszkodzonej skóry i tkanki podskórnej żywiciela.

Czas zakażenia wynosi od kilku do kilkunastu godzin. Larwa żeruje kilkanaście godzin, nimfa około trzech dni, a postać dojrzała od 5 do 11 dni. lm dłużej pije krew, tym większa możliwość inokulacji zarówno krętka jak i wirusa KZM. Kleszcze nie mają naturalnych wrogów w świecie zwierząt. Ich populację może zdziesiątkować jedynie mróz i susza.

Tereny endemiczne występowania kleszczy w Polsce to głównie południowy zachód, Mazowsze i północny wschód, wyspa Wolin część zachodniego wybrzeża oraz niektóre nadodrzańskie tereny. Jednak co roku tereny te mogą się zmienić, gdyż migracja kleszczy poprzez sarny, jelenie, dziki, lisy, kuny, gołębie jest trudna do przewidzenia. Kleszcze żywią się wyłącznie krwią kręgowców (głównie myszy, nornic i dzików) oraz ludzi. Na świecie znanych jest około 900 gatunków kleszczy, a w Polsce występuje ich około 19 - dlatego jest olbrzymi problem z diagnozą i leczeniem. W Polsce występuje głównie kleszcz pospolity, łąkowy, psi i jeżowy. Każdy z nich przenosi bakterie z innymi genonami i rożnymi antygenami.

Aktywność kleszczy jest dwu-sezonowa. Największa występuje od kwietnia do czerwca, czyli w sezonie tzw. jagodowym, oraz od września do października, czyli w sezonie grzybowym. Dorosłe kleszcze mają cztery pary odnóży. W pierwszej parze odnóży znajdują się bardzo silne receptory reagujące z dużej, wynoszącej nawet 10 metrów odległości na bodźce takie jak: ciepło, drgania gruntu, feromony czy pot. Kleszcze są ślepe. Jeżeli kleszcz przyczepi się przednimi odnóżami o bardzo silnych przyczepach to zaczyna szukać miejsc delikatnych, wilgotnych ciepłych i cichych. Dobowy rytm aktywności kleszczy to godziny przedpołudniowe (w godz. 8 – 12) czyli od końca rosy do upału oraz godziny popołudniowo-wieczorne (w godz. 16 -20) czyli do pierwszego pojawienia się rosy. Z chorób bakteryjnych przenoszą nie tylko boreliozę ale też tularemię, babesjozę, anaplazmozę, dur oraz wirusy takie jak ospę rikecjową oraz WZM (wirusowe zapalenie mózgu). Użądlenie nie obliguje nas do wszczęcia leczenia. Po użądleniu jak najszybciej usuwamy kleszcza w miarę możliwości w całości. Służą do tego lasso, kleszczołabki, próżnociąg i pęseta dentystyczna.

Do około 12 godzin od chwili użądlenia szanse na zakażenie są cały czas niewielkie. Pierwszymi objawami zarażenia przez kleszcza jest rumień wędrujący występujący po okresie od 1 do 3 tygodni o charakterze wolego oka niekoniecznie w miejscu użądlenia nie dający objawów i znikający po kilkunastu godzinach oraz grypopodobne objawy ustępujące po kilkunastu godzinach.

KLESZCZOWE ZAPALENIA MÓZGU, RDZENIA I OPON MÓZGOWO RDZENIOWYCH

W przeciągu od 7 do 14 dni od ugryzienia występują objawy grypopodobne z temperaturą do 38 stopni, które po kilku dniach samoistnie mijają. W niewielkiej ilości przypadków następuje samowyleczenie tymczasowe ale wirus pozostaje w organizmie i przy kolejnym osłabieniu układu immunologicznego choroba samoistnie powraca. KZM można się również zarazić przez spożycie nieprzegotowanego mleka krowiego, koziego, owczego, kobylego.

LECZENIE ZASADNICZE I UZUPEŁNIAJĄCE

Jeżeli mamy do czynienia z kleszczowym zapaleniem mózgu, opon mózgowo rdzeniowych i rdzenia to właściwie stosujemy konwencjonalnie leczenie objawowe (diuretyki, leki przeciwobrzękowe, podajemy odpowiednie jakościowo i ilościowo płyny, stymulujemy immunologicznie i podajemy immunoglobuliny). Tu niewyobrażalną siłę działania mają preparaty pszczele. Od propolisu, pierzgi, pyłku i mleczka poprzez mleczko pszczele i okłady z półpłynnego wosku z płynna parafiną w proporcjach 4 : 1. Zaleca się okłady na głowę i/lub kręgosłup.

Niezwykle rzadko dochodzi do zakażenia anaplazmozą. Przebieg choroby często jest dramatyczny ze względu na zajęcie wielonarządowe (krew, limfa, szpik kostny, wątroba z zespołem wykrzepiania i w tragicznych sytuacjach wylewy do nadnerczy).

PROFILAKTYKA

Szczepienie standardowe z przypomnieniem i szybkie przy szczepieniu w okresie aktywności kleszczy. Standardowe do 99% efektywności, przyspieszone do 65% aktywności. Szczepionka Austriacka FSME INJ.

BORELIOZA

Choroba znana od ponad 100 lat, a opisana w 1982r. przez Burgofera Wiliamsa. W okresie od 2 do 4 tygodni po użądleniu występuje na skórze, niekoniecznie w miejscu użądlenia, rumień o obrazie wolego oka ze średnicą około 5cm nie dający objawów swędzenia i bólowych który samoistnie znika po kilkunastu godzinach bez śladu. Po 4 do 6 tygodni występują objawy grypopodobne trwające różnie długo i przeobrażające się w bóle kostno-stawowe i trudności w chodzeniu. To dla lekarza jest trudny czas, gdyż zaczyna wykonywać wiele badań, bo pacjent najczęściej nie widział albo nie wystąpił rumień wędrujący. Czas braku diagnozy i leczenia jest czasem bezpowrotnie straconym który trudno nadrobić.

Badania laboratoryjne sygnalizują nam chorobę już po 2-3 tygodniach. Czas wdrożenia leczenia to sukces wyleczenia całkowitego, a późniejsze wprowadzenie leczenia może wytworzyć wieloletnią chorobę a niekiedy przeradzająca się w neuroboreliozę zarówno obwodowego jak i centralnego układu nerwowego, co często daje trwałe pozostałości takie jak: zaburzenie chodzenia, opadnięcie dolej wargi, niezamykanie oczu, zaburzenie myślenia, funkcji poznawczych, praksji, pamięci operacyjnej itp. Leczenie odbywa się zazwyczaj przez minimum 30 dni za pomocą synergizmu lekowego, np. Azitromycyna w maści na skóre, doustnie Amoxycykllina, Klabax, Unidox, Nystatyna, zespoły witaminowe, fitoterapia (wyciąg żeń-szenia, koci pazur, dziurawiec, miłorząb japoński czy kurkuma).

Jednak o wiele większe efekty przynosi apiterapia i dieta. W diecie unikamy ciężkich pokarmów cukrów buraczanych, mięsa, smażonych potraw, kawy, alkoholu używek. Słodzimy miodem najlepiej gryczanym, lipowym lub cukrem brzozowym, jemy ryby, jaja i drobiowe mięso gotowane bez rosołu. Stosujemy miód minimum dwa razy dziennie po jednej łyżeczce, propolis 30% 2 — 3 razy po 10 — 20 kropli i pierzgę (koniecznie w miodzie 20%) razy po jednej łyżeczce. Leczenie uzupełniamy ozonoterapią, hydrocoloroterapią (lampą Bioptron z odpowiednimi filtrami).

KLESZCZOWE FAKTY I MITY
• Aktywność kleszczy jest zmienna — FAKT
  Kleszcze są aktywne głównie rano i po południu do wieczora, ponieważ nie lubią zbyt wysokich temperatur i zbyt dużego nasłonecznienia. Zmienna jest też i aktywność w ciągu roku: najmniejsza jest zimą, choć i wtedy może dojść do ukąszenia, gdy zimowe dni są cieplejsze, czyli gdy temperatura przekracza 10-12°C.
• Wczepionego kleszcza najlepiej potraktować tłuszczem —MIT
  Smarowanie tłuszczem lub lakierem wczepionego kleszcza to duży błąd, ponieważ wypuszcza on wtedy do skóry więcej wydzieliny, która może zawierać bakterie.
• Po ukąszeniu zawsze pojawi się zaczerwienienie — MIT
  Charakterystyczny rumień wędrujący pojawia się po infekcji bakteriami Borrelia, jednak tylko w połowie przypadków.
• Kleszcze spadają z drzew — MIT
  Kleszcze wspinają się maksymalnie do wysokości 150 cm. Kleszcze nie spadają więc z drzew, mogą za to zsunąć się lub zostać strząśnięte z krzewów, traw czy liści paproci, i to najczęściej wtedy, gdy człowiek bądź zwierzę poruszą roślinę, na której siedzi pajęczak.
• Nie każdy kleszcz zaraza — FAKT
  Ilość zakażonych kleszczy ma charakter geopolityczny w zależności od ilości kręgowców (żywicieli) na danym terenie i waha się w granicach 20 — 35 % całej populacji. W dużych miastach ilość zakażonych kleszczy jest znacząco mniejsza. Szacuje się że co roku występuje około 200 — 300 przypadków zachorowań u ludzi w całej Polsce na KZM, a na boreliozę około 20 — 30 tysięcy. Wynika to z faktu dostępności szczepień na KZM oraz braku szczepionki przeciw boreliozie.
• Kleszcze nie chorują tylko przenoszą choroby — FAKT
  Kleszcze same nie chorują, one tylko przenoszą infekcje, jeśli same są zainfekowane. Jeśli w śliniankach kleszcz ma wirusy KZM, to przekazuje je natychmiast, tuż po naruszeniu ciągłości skóry. Bakterie boreliozy zwykle bytują w jelitach, jednak jeśli kleszcz w danym stadium już żerował i tylko chce ukończyć posiłek — one również będą już w śliniankach. Można się zarazić od chorych zwierząt tylko na wskutek użądlenia.
• Jasne ubrania odstraszają kleszcze — MIT
  Kleszcze nie odróżniają kolorów (są ślepe), dlatego nasz strój nie ma wpływu na to, czy jesteśmy dla nich mniej czy bardziej widoczni. Kleszcze najchętniej wkłuwają się w miejsca, gdzie skóra jest cienka i delikatna - np. pod pachami czy w zgięciach łokci i kolan.
• Preparaty przeciw kleszczowe zapewniają 100% ochronę — MIT
  Preparaty na kleszcze mogą w pewnym stopniu zapewnić nam ochronę, ale nigdy w 100%, dlatego nie ufajmy wyłącznie w moc sprayów i maści. Aby obronić się przed kleszczami w domowym ogródku posadźmy wrotycz, lawendę i chrzan. Korzystajmy z naparów wrotyczu i nalewek wrotyczu na skórę. Wypijamy regularnie rano i po południu propolis. Użądlenia warto posmarować roztworem propolisu, gdyż tylko on likwiduje ślinę która jest stygmatem narażającym nas na atak kolejnych kleszczy