"Sarpacki, bitki, bijatyki"

Downło tymu - przet włojnom, a nawet jesce dugło pło włojnie - chłodoki sie tu bijali. - Costło sie bijali... Nie byłło prawie weselo, kwestynu, cy jakie muzyki, zeby sie ktłosi z kimsi nie płobiuł. A jak jesce stoły karcmy, tło i tam dło łokazyji dłochłodziło.

Na jarmakak tys sie casem sarpali. Jak była jako zodra, abło ktłosi, kłogłosi, łobmłowiuł, tło nie trza byłło dugło cekać, zeby zawarzyli. - Wystarcyłło jak jedon na drogigło krzywło spłoźroł. - Kłozdy zaś mioł swłojik przyjocieli, cło sie za nim ujmłowali... I zacynała sie sarpacka, a casom tys bitka.

Na weselu... costło tako sarpacko - zeby dło bitki nie dłosłło - baby łozganiały. - Umiały łone, na samym płocotku, zanim sie chłłopy łossierdziły... bitka zazegnać. - Niejedna umiała nawet chłłopu w pysk dać. - Jak sie zaś baby trłoski spłoźniły, a chłłopy sie płośturali i spłopychali, tło jus nic nie płomłogłło. - Ton, cło dłostoł - musioł łoddać, bło mu tło honłor nakazłowoł. - Tako "dłobro włolo" trza zaś byłło usanłować.

Za płoskłodłowanymi na ciele, cy chłoćby na honłorze, ujmłowali sie inni, i jus była bitka jak trza. Bywałło, ze sie wtedy jus prawie szyscy bili, chłoć nie wiedzieli ło cło sie łoschłodzi... Tło jus była prowdziwo bijatyka... Widziałło sie ktło jes młocny, ktło ucieko, i przet kim uciekajo...

Kawalyrka sie kciała przet dziywkami płokozać, bło ktłoros by tło kciała wyjś za takigło, cło ucieko, abło sie boć komu płobić do... No, cheba zeby był bardzło błogaty, bło takimu szyćkło usłło. - Taki se młog pedzieć, ze sie z byle kim biuł nie bedzie...

Dziywki były rade, jak sie kawalyrłowie ło nie bili. - Miały cło łopłowiadać... Nawet babcie wnuckom łopłowiadały, jakie tło płowłodzonie za młłodu miały. - Kawalyrłowie sie kcieli ło nie płozabijać!... W tym byłło dłoś duzło prowdy, bło jak ktłorysi dłoźroł, ze kłole jygło dziywki inny sagajcuje, tło mu sie zaros kozoł łot nie łotpieprzyć... No, jesce mu głorzy pedzioł, ale przy dzieciach nie bedo płowtorzoł. - Jak sie zaś ton stawioł, tło pasłowałło zeby dłostoł w pysk... i zacona sie sarpacka, abło łod razu, bitka. Costło sie na weselak ło przłotki sarpali i bili. - Bywałło przecio, ze sie dło przypłocanio, śpiywanio i hulanio w przłotku dwłok na ros pchałło... Zodon ustopić nie kcioł, bło by tło tys była ujma na honłorze...

Ło swój honłor zaś zawdy trza byłło dbać, bło by przecio ludzie cłłowieka nie sanłowali.

Jagby nawet ktłosi był słabsy, tło sie musioł młocniejsymu płostawić i płokozać, ze sie gło nie błoji.

A te bitniki rłozne bywały... Takie se ta, cło sie casom bijały, jak jus koniecnie trza było. Byli tys tacy śpece łot bicio... Tu nie jonło siła, ale i taki rzos dło bicio sie licył. - Bywałło, ze taki niepłoziłorny a cioty, takigło chłłopa - smłoka płobiuł.

Widziołek ros, jak taki mały chłodocyna - wyskrłobek - z dwoma duzymi i grubymi se płoradziuł. Zanim sie tacy łobeźreli - urwoł wogo łot zygora ze ściany i tak ik tom wogom, pło razie, w głłowy uwaliuł, ze łot razu na ziomi lezeli...

Był tys Stasek, świyć Panie nat jygło dusom, bło dłobre i zdatne chłłopiskło było. - Wysłoki, syroki w słobie, a nie gruby, i strasno w rokak młocny. - Łon nikomu nie wadziuł, krzywdy nie rłobiuł, słabsyk broniuł. - Z nim nik nie zacynoł... Cheba, ze gło ktło nie znoł...

Stawoł łon se kajsi w kocie... Duzy był, tło szyćkło widzioł... Na szyćkło płozior dawoł, a nic nie godoł... Casom inło, ktłosi tam, łozindłorzony bez racyje, a zawzioty w bitce, łot głory w łep dłostoł. Nik, nawet ton cło dłostoł, nicegło nie spłoszczyg. - Jak gło łocudzili, tło godoł, ze płocuł jak mu cłosi na głłowo spadłło. - Wiocy nic nie pamiytoł. - Bło tys ta Stasek biuł raźnło i dłokładnie. - Pło tym nik jus som nie stajoł. - Płomłogać mu trza byłło. - Baby takimu cymsi głłowo łokładały, ale na tym weselu jus zdatny dło bitki nie był.

Takik zaś, cło cegłosi łostrygło pło kiesoniak sukali, chytoł Stasek nogle za głłowy i te dwie głłowy ło siebie stuknoł... Pło tym se kwilo płolezeli i łochłota dło bitki im na piykne przesła.

Bitki sie zacynały nojcości w nłocy, jak se jus szyscy dłobrze płopili. - Na krzyźwło tło sie ta nik dło bitki nie broł.

Zacynałło sie łot tegło, ze ktłosi lampo stuk... Pło ciomku zaś, jak sie ludzie płomiysali, tło nie zawse sie biłło tegło, kłogło sie kciałło... Nie zawse sie wiedziało łot kłogło sie łoberwałło... i kojmu trza byłło łoddać. - Jedyno kłorzyś ze stucenio lampy, tło tako, ze światków, takik wyraźnyk, nie byłło. Trudnło tys byłło tako bitko skojcyć. - Nie płomłogały krzyki bob, cy kłogłosi woznygło i sanłowanygo. Nawet jus ksiodza nie suchali, jak wołoł zeby sie nie bić, i piekłom strasył...

Taka bijatyko młog łozegnać inło Stasek. - Chytoł łon bitników, pło jednymu, płodnłosiuł dło głory i wyrzucoł bez łoknło. - Jak byłło zamkniote, tło ton wyrzucany wylatłowołt razom z kwatyrami... Jak zaś wylecioł, a jesce na cłosi twardsygło trafiuł, tło mu jus łochłota dło bitki przesła. - Pło Stasku nie trza byłło płoprawiać... Nie musioł łon nawet szyćkik bitników za łokna wyciapłować, inło tyk zawziotyk.

Stasek sie zawse na weselu przydoł. - Tłotys gło costło prłosili...

Głospłodorz mioł zawse przyryktłowano, w kumłorze, drogo lampo. - Zaświyciłło sie jo... Muzyka grała, jadłło sie, piułło, hulało, jagby nic... Cheba, ze znowu dłosłło dło zwady i lampo stukli. - Wtedy sie nawet płozycało lampo łot sosiada, zeby wesele dłokojcyć.

Nicegło sie dłokładnie, pło ciomku, nie widziałło. Ton cło komusi dłobrze w bitce przygrzoł, tło sie płocuł lepi. - Ulzyłło mu...

Ktło ta dło kłogłosi jesce urazo mioł, tło cekoł na nastopne wesele, abło na inso łokazyjo, zeby swłojo krzywdo se łodbić, cy skazo na honłorze zmazać.

Pło płolicyjo - milicyjo nie płosyłali. Chłoć pamiytom, jak ros, jus kwilo pło Drogi Włojnie Światłowy, jedon słazok milicyjo sprłowadziuł. - Płoset łon se, jak tło słazok, zwycajnie - spłokłojnie, płopatrzeć, jak sie na weselu bawio... Prawie jus dło dźwi dłochłodziuł... a tu gło ktłosi, cymsi, pło ciemku, w łep rypnoł. - Bło, jak ros, w tym casie, bitka była...

Krew sie słazokłowi z głłowy loła. - Błol był duzy, tłotys krzycoł... Ratonku!... Młordujo!...

Nik tegło nie suchoł, bło jak przy bitce - szyscy sie darli i kloni... Wtedy ton słazok płolecioł z wrzaskom, na milicyjo. - Milicyjanty ściognoły płomłoc z płowiatu i zajechały autom na tło wesele.

Tam sie jus piyknie bawili, i zodnyk śladów krwie nie byłło. - Jedli, pili, hulali... Chłodoki śpiywali, dziywki piscały...

Na pytanie milicyjantów: gdzie sie bijo, gdzie młordujo? - głospłodorz, zdziwiony, łotpłowiedzioł, ze tu jes wesele - tu sie ludzie bawio... Ktło by sie ta młordłowoł?...

Milicyjanty zjadły pło kawołku kłołłoca i bukty... Gulaś kwolili, chłoć sie niby costłować nie kcieli, bło so w suzbie. - Włotkom ik nie costłowali, bło jus monłopłolki brakłło, a bimbrom łopcyk milicyjantów costłować nie pasłowałło. - No, swłojik tło ta jesce, ale i tym nie byłło cło dłowiyrzać. - Przecio kory za bimber były, i so jesce strasne...

A te milicyjanty, tło były dłoś dłobre chłłopy. - Nawet pretłokłołów nie spisłowali. - Głospłodorz im trzy duze flaski bimbru dło auta wsadziuł, a łoni tegło niby nie widzieli...

Tegło słazoka kcieli kłostami przyjazdu łopciozyć, ale szyscy prłosili, zeby mu dać spłokłoj, bło tło swój chłłop... Ktłosi gło tam kajsi na płolu płobiuł... Tło pewnie te jakiesi niepilce, cło sie tu krociły...I dali słazokłowi spłokłoj. - Głospłodorze gło łobzałłowali, przy stłole płosadzili i płocostłowali, jak trza. - Łon dło rana huloł...

Słazoki na wesela przychłodzili, i nikormu tło nie wadziłło, jak były grzecne. - Bywała tys słaza uprzykrzono, cło sie nawet dło bitki brała.

Trafiali sie tys tacy figlorze, cło umieli z nicegło, na płocekaniu, sarpacko zrłobić. - Zacynali sie, tak na śpasy, sprzycać i dło bitki brać. - Znajomi ik prłobłowali głodzić i łozdziylać... Jak zaś nie wiedzieli, ze tło śpasy, tło dło prowdziwe sarpacki, cy nawet bitki dłochłodziłło. - Ci zaś figlorze... łodeśli kajsi na błok i mieli sie z cegło śmioć.

Starzy ludzie, a i młoji dziatkłowie, łopłowiadali, ze downło tymu bywały takie duze bijatyki. - Całe rłodziny, zogrłody, a nawet wsie sie płonłoć casom bijały. - Jakiesi urazy - wośnie były nieros z płokłolonio na płokłolonie przekazłowane. - Nie wiada byłło cymu sie takik, cy innyk ludzi nie lubiałło, abło młoze ik nie wypodałło lubieć...

Teros jus tegło tak wyraźnie nie widać. - Kopanio sie i zonio sie młłodzi z rłoznyk wsi, ale sie trafio, ze na weselak łosłobnło siodajo. - Casom sie na siebie trłochy błoco...

Jagby ta ktłosi ni młog jesce płojoć locegło sie tutejsi tak downi bijali, tło płowiom jesce ros, ze nojcości ło honłor słło. - Ło miedzo, ło jakosi skłodo tys casom, ale rzotkło...

Bło tys ta tutejse ludzie so strasnło honłorne. Grzecne, nawet bardzło grzecne, jak sie ik płosanuje, ale nie dej Błoze kłogłosi zlekcewozyć, cy tys łośmiysyć. - Tegło nie darujo... A so przy tym, młoznło pedzieć, zawzioci i pamiotliwi... Taki tutejsy kawalyr, a mo sie rłozumieć, ze i starsy - gazda tys, musioł sie łot casu dło casu płokozać przet innymi, jaki łon tło jes. - Ze młocny, ze umiy na swłojim płostawić, i ze słobom płotyrać nie do... Wesele, zobawa, kwestyn karcma a płoźni głospłoda, tło były pło tymu dłobre łokazyje. - Krew była głoroco, i tys sie ło swłoje upłominała... zeby je chłoć kapko upuścić...

Nie trza godać, bło kłozdy wiy, ze takie bitki tło przecio nic dłobrygło. - Bes nik by sie łobesło. Jo bym pedzioł, ze tak sie bijać, tło nawet trłoski brzytkło. - Ale jagby bitek nie byłło, tło ło cym ze by ludzie godali?... Tak godać ło płogłodzie, ło tym ktło z kim chłodzi, dło kłogło sie zalyco... tło sie przecio uprzykrzy.

Ktło sie bijoł, tło mioł ło cym godać... i inni ło nim godali. - Dugło sie taki kwoliuł, jak tymu, cy innymu przygrzoł... Jak tam ktłosi przed nim uciekoł, chłoćby ta w tym za duzło prowdy nie byłło. - Zawse sie tam cłosi dłokłłodało i ustrojałło,. a jak ktło costło łopłowiadoł, tło w kojcu som uwierzył, ze prowdo godo. - Nawet starzy dziatkłowie sie kwolili, jak tło z nimi za młodu bywałło... Ho, ho! ! ! Nawet teros by sie taki nikomu nie doł.

Jo sie ta nie bijoł i kwoliuł sie nie bedo... Ale ros mi ktłosi, na weselu, tak cymsi twardym w łep przyfanzłoliuł, zem dugło przyś dło siebie ni młog... Guz na głłowie nie był duzy, ale błoloł, i cheba przes dwa tyźnie mi w usak zwoniułło. Za tło mi, pło tym weselu, krzypłota cołkom przesła i pamiyć miołek duzło lepso. - Szyćkło lepi pamiytołek, a nojlepi... ze trza tło koniecnie komusi łoddać.

Nigdym sie nie dłowiedzioł, ktło i za cło mie tak prasnoł. - Młoze i ton, cło tło zrłobiuł, tys pło ciomku nie widzioł kłogło bije. - Młog tło być Włojtek, bło my sie wtedy łoba dło te same Kaśki zalycali. - Sumintłowoł sie, ze niy, alem mu trłochy nie dłowiyrzoł. Tłotys, na wszelki przypodek, na nostopnym weselu, jak lampo stukli, Włojtkówi, tys cymsi twardym, grzecnie młowioc - przypieprzyłek. - Łot razy pot!... A ze byłło ciomnłło... nie byłek pewny cy tłło była Włojtkłowa głłowa. Tłotys, jagem dłoźroł drogo tako głłowo, dło Włojtkłowe płodobno, tłom nie cekajoc, za przeprłosoniom starsyk, jesce lepi przypieprzył. - Wiocy płodłobnyk głów jus nie byłło widać.

Jak zaświycili lampo tło byłło wyraźnie widać, ze Włojtek mo duzygło guza na głłowie, i taki drogi, jakisi niepilec - miastłowy, jesce wioksygło. - Inni mieli cyste głłowy. - Dłopiyrło mi wtedy cołkom ulzyłło. - Ze skaze na honłorze śladu nie byłło... Tło nic, ze ton miastłowy niepłotrzebnie łoberwoł. - Bedzie duzy pamiytoł, ze na weselu był.

Jak se tak teros myślo ło tyk downiejsyk casak, tło sie dziwujo, ze ludziska takie bitki przezywali. - Młoze sie wagłowali tak młocnło bić, abło głłowy twardse były?...

Bywały, jak tło nazywali, nawet cioskie uskłodzonio ciała, ale zeby kłogłosi tak zaros zabili, tło nie pamiytom. - Tam kajsi stronami sie trafiałło, ale nie tu...

Winnyk płobicio trudnło byłło znalyź. - Światkłowie cłosi ta widzieli, ale nigdy nie byli pewni, cy byłło tak, cy jesce inacy... Skarzyć tys nie wypodałło. - Sami se ludzie kory wymiyrzali...

Casom wysłoki sod ukoroł takigło cło niby bitko zacon ale kora była letko, bło łon inło tam trłoski zacon, a bili sie jus, pło ciomku, pewnie jacysi inni...

Ksioc, pło kłozdy wiłoksy bijatyce, na kozaniu krzycoł i płoprawiać sie kozoł... Narzykoł przy tym, ze tela ludzi sie biułło, a nik sie nie przyznaje dło tegło bicio. - Szyscy sie niby bronili... I jagze tu takim łozgrzysonio nie dać?... Ej, bło tys ta te wiokse grzyśniki dło jakigłosi łopcygło ksiodza, dło spłowiedzi śli. - No, takie bitniki, tło tys, łot casu dło casu, myślo...

Muso przy tym, pło prowdzie, dłopedzieć, ze sie przecio nie na szyćkik weselak tak bijali. - Były i wesela cołkom bes bitek, chłoć zawdy głłośne. - Muzyka była dłobro, jak była głłośno... Dłobry weselnik, tło taki, cło duzło wypiuł, głłośnło śpiywoł, głłośnó tupoł... Nie taki, cło tam kajsi w kocie drzymoł...

Dłobro tonecnica tys musiała tupać, pisceć, kwiceć i śpiywać.

Mnie zawse ucyli, zeby prowdo godać... chłoćby tło nie cołkom prowda była.

Tłotys płowiom, ze ludzie tutejse sie przecio, jak cheba nigdzie, lubio. - Płomłogajo se, schlybiajo, przyświotcajo, i sie costujo... Jedon drogimu by wnetki nieba przychyliuł, jagby młog.

Ale, jak w lubioniu, tak tys i w złłości płohamłowanio ni majo, chłoć sie ik płogłodzić do. - Nojlepi sie przy włotce głodzi. - Trza inło płozior dawać, zeby za duzło nie wypili, bło sie łot nłowa za łby wezno...

Teros sie jus tu tak ludzie nie bijajo. - Casom jesce na weselak - ło dziewuchy, ło przłotki, cy nawet tak bes racyje - przy włotce...

W przłotkak sie jus teros tela nie hulo, bło młłodzi sie włolo pło miastłowymu bawić. - Starzy zaś jus takie krzepy, jak downi, ni majo... Tłotys łokazyji dło bitek jes mni.

Krew jes ta sama, cło downi, ale łobycaje sie na lepse i na głorse zmiłoniajo. - Norłod sie ksztołci, bywo w miastak. - Miastłowe vbycaje - nie zawse dłobre - na wieś włazo... Widać tło tys pło strłojak, pło młowie swychać.

Wiela nasyk dalekło stod wyjechało...Casom ta ktłorysi zaźry, bło gło ta nasko Szczyrzycko Ziomia jak magnys przyciogo. - Tam gdzie teros siedzo, tło sie pewnie nie bijajo, bło takigło zwycaju ni ma. Krew głoroco w nik jes, chłoć młoze łona jus tak nie skipi, jak downi... Ale w ty krwi majo na zawse zapisane, ze ło swłoj honłor zawdy trza dbać.

Krzywdy ludziom nie rłobić, słabygło łobronić, ale samymu sie nie dać!...

Nie dać se tam komusi płotskłocyć !!!