Sytuacja geologiczna otworów w Skrzydlnej

Otwory w Skrzydlnej znajdują się przed czołem jednostki magurskiej, w obrębie utworów jednostki śląskiej (Sk. 1, 2, 3, 4, 6) i w brzeżnej części wysadu Żegociny (Sk. 5), zbudowanego z bardzo silnie zaburzonych osadów jednostki śląskiej i podśląskiej (rys. 2), należącego do strefy wysadowej jednostki podśląskiej, ciągnącej się u czoła jednostki magurskiej, od okolic Wadowic na zachodzie po Iwkową na wschodzie [9, 10].

Z. R. Olewicz w profilach otworów w Skrzydlnej wyróżnił dwa elementy tektoniczne: wyższy - element Skrzydlnej i niższy - element Ostrej Góry. W profilach otworów występują stromo ustawione, o upadach dochodzących do 85° (Sk. 3, 4), warstwy krośnieńskie i łupki menilitowe w typowym rozwoju. Podobne opady widoczne są w odsłonięciach powierzchniowych.

Wydzielone przez Olewicza elementy tektoniczne - w świetle obecnej interpretacji (rys.3) - są dwiema łuskami jednostki śląskiej. Łuska górna (element Skrzydlnej) składa się z dwóch stromych antyklin, zbudowanych z warstw krośnieńskich i łupków menilitowych oraz - przypuszczalnie - osadów eoceńskich i starszych, na które jednak nie natrafiono otworami, ich domniemane występowanie wynika z interpretacji geologicznej. Łuska górna zapada dość. stromo pod jednostką magurską, co widoczne jest na powierzchni terenu (wg mapy geologicznej K. Wieczffińskiej, materiały robocze w teczkach otworów, archiwum ZPNiG w Krakowie). Łuskę dolną (element Ostrej Góry) osiągnięto dwoma otworami (Sk. 1, 2), łuską górną (element Skrzydlnej) - pięcioma (Sk. 1, 2, 3, 4, 6). W strefie rozpoznania wiertniczego w łusce dolnej występują wyłącznie warstwy krośnieńskie.

Rys. 3 - przekrój geologiczny przez złoże ropy naftowej w Skrzydlnej

Profil ostatniego ku północy otworu (Sk. 5) składa się z warstw krośnieńskich i łupków menilitowych. Otwór znajduje się już poza jednostką śląską sensu stricto, jakkolwiek występujące w nim utwory oligoceńskie jeszcze do niej należą; wchodzą one w skład strefy Żegociny, bardzo silnie zaburzonej tektonicznie, ciągnącej się wąskim pasem u czoła jednostki magurskiej [23]. Strefa Żegociny jest jednym z elementów tektonicznych wyciśniętych ku powierzchni terenu w strefie rozdarć jednostki śląskiej, przed czołem jednostki magurskiej.

W okolicy Skrzydlnej wysad Żegociny od północy kontaktuje z niecką Szczyrzyca, należącą do jednostki śląskiej, zbudowaną z osadów kredy górnej, eocenu i oligocenu, o rozciągłości północ-południe, kierunku całkowicie niezgodnym z regionalnym przebiegiem elementów tektonicznych Karpat zewnętrznych, świadczącym o wysokim stopniu zaangażowania tektonicznego tej strefy. Zachodnie skrzydło niecki Szczyrzyca kontaktuje z wysadem Wiśniowej, zbudowanym również z osadów jednostki śląskiej i podśląskiej, o bardzo skomplikowanej tektonice składającym się z trzech stromo ustawionych łusek [1].

Podłoże platformowe zapada dość łagodnie ku południowi. Względnie czytelne dane sejsmiczne, dotyczące podłoża, kończą się na rejonie niecki Szczyrzyca [14]; dalej ku południowi od podłoża platformowego na ogół nie uzyskano odbić, interpretacja geologiczna tej strefy jest przybliżona.

Wzdłuż czoła jednostki magurskiej, od okolic Skrzydlnej przez Żegocinę do Iwkowej, w podłożu Karpat przebiega uskok, wykryty na drodze modelowania grawimetryczno-geologicznego [22], zrzucający ku południowi skały podłoża prawdopodobnie około 1500 m, nazwany uskokiem Żegociny. Uskok ten oddziela obie łuski Skrzydlnej od wysadu Żegociny. W południowej części wysadu Żegociny, na powierzchni terenu towarzyszą mu podrzędne dyslokacje, biegnące równolegle do niego.

Uskok Żegociny (żegociński) należy do systemu regionalnych dyslokacji w podłożu Karpat, odgrywającego znaczną rolę w rozprzestrzenieniu i miąższości starszej molasy. W podłożu Karpat Zachodnich taką rolę odgrywa uskok rzeszotarski [16, 19], w jego zrzuconym skrzydle grubość starszej molasy przekracza 1000 m, w wiszącym - osiąga nieznaczną miąższość, bądź nie występuje ona wcale. Podobną rolę może odgrywać również uskok żegociński i prawdopodobnie stanowi on w zasadzie północną granicę zasięgu starszej molasy, jakkolwiek nie można wykluczyć, że miejscami może ona występować również i na północ od niego.

Ponad starszą molasą w zapadlisku przedkarpackim występuje molasa młodsza, dolnobadeńska, którą najdalej na południe nawiercono w otworze Słopnice 1 [17]. Są to gruboklastyczne osady, o charakterze olistostromy składające się z materiału karpackiego z domieszką skał podłożowych. W okolicy Szczyrzyca i Skrzydlnej oraz nieco dalej na południu, należy się jednak spodziewać występowania w badenie dolnym facji rowu przedgórskiego [20, 18], kompleksu iłowcowo-mułowcowego z przewarstwieniami piaskowców. Podobne osady znane są z licznych odwiertów rozmieszczonych w Karpatach brzeżnych, między Krakowem a Tarnowem.

Uskok żegociński odegrał również ważną rolę w powstaniu wysadowej strefy Żegociny. Wzdłuż niego, w końcowej fazie tektogenezy Karpat, nastąpiło zdyslokowanie jednostki śląskiej, rozwarcie szczeliny uskokowej i wyciśnięcie do powierzchni terenu wysadu, zbudowanego w znacznej mierze z ilastych, a zatem plastycznych utworów jednostki śląskiej i podśląskiej [22]. Podobną rolę w genezie wysadu Wiśniowej mógł odegrać uskok poprzeczny, biegnący od uskoku żegocińskiego w kierunku uskoku rzeszotarskiego, przechodzący w pobliżu odwiertu Wiśniowa IG-1 (rys. 4).

Kliknij aby powiększyć
Rys 4. Szkic tektoniczny i przypuszczalne strefy akumulacji węglowodorów w podłożu polskich Karpat Zachodnich
wstecz   dalej